facebook
Ενήλικες

Ερωτήσεις προς ένα ψυχολόγο

Στο παρακάτω κείμενο θα βρείτε μερικές από τις ερωτήσεις που μπορεί να αναφερθούν σε έναν ψυχολόγο
 
Ποια είναι η δουλειά ενός ψυχολόγου;
Ίσως είναι και από τα πιο δύσκολα ερωτήματα, με χιλιάδες διαφορετικές απαντήσεις να δίνονται αναλόγως το ποιος είναι εκείνος που καλείται να απαντήσει. Κάποιος θα πει ο ψυχολόγος είναι κάτι σαν δάσκαλος, σου μαθαίνει πράγματα για τη ζωή σου. Άλλος θα πει είναι κάτι σαν γιατρός, πάμε όταν δεν νιώθουμε καλά αλλά δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο γι αυτό. Κάποιος άλλος θα απαντήσει είναι κάποιος που μπορεί να σου πει ποιος είσαι ή τι να κάνεις στη ζωή σου, μπορεί να σε βοηθήσει να πάρεις μια απόφαση σε μία επιλογή.
 Όλα τα παραπάνω ίσως να αντιπροσωπεύουν υψηλές προσδοκίες προς έναν ψυχολόγο από αυτές στις οποίες μπορεί να ανταποκριθεί. Αν μπορούσα λοιπόν να παρομοιάσω το επάγγελμα μου με μια άλλη κατάσταση θα έλεγα πως ο ψυχολόγος είναι ένα μπαστούνι. Έτσι λοιπόν ας σκεφτούμε έναν άνθρωπο που πονάει το πόδι του. Ίσως δεν ξέρει για ποιο λόγο πονάει, ίσως ο γιατρός να του είπε πως δεν είναι σπασμένο, απλώς ίσως κάπου το χτύπησε ή ακόμα πιο απλά το κούρασε, το ταλαιπώρησε, δεν το χειρίζεται σωστά. Όλοι έχουμε νιώσει να καταπονούμε κάποιο σημείο του σώματός μας και μετά αυτό να μας το ανταποδίδει με πόνο όχι γιατί μας εκδικείται το ίδιο μας το σώμα αλλά κυρίως για να μας δείξει ότι κάτι δεν κάνουμε σωστά. Στην περίπτωση λοιπόν αυτού του ανθρώπου ο ορθοπεδικός που δεν θα δει στην ακτινογραφία ούτε σπασμένο κόκκαλο, ούτε κάποια φλεγμoνή παρά μόνο μια μεγάλη ταλαιπωρία θα δώσει τη συμβουλή για ένα βοήθημα (πολλές φορές και μόνοι μας χωρίς να πάμε στο γιατρό καταλαβαίνουμε πως δεν έχουμε σπάσει κάποιο κόκκαλο και ότι απλά κουράσαμε υπερβολικά ένα σημείο του σώματος μας). Σε αυτή τη περίπτωση έρχεται λοιπόν το μπαστουνάκι (πείτε το και επίδεσμο ή νάρθηκα ή οποιοδήποτε άλλο ορθοπεδικό βοήθημα, για χάρη του παραδείγματος). Επειδή λοιπόν ξέρω ότι δεν γίνεται να κάτσω σε ένα κρεβάτι μέχρι να ξεπονέσει το πόδι μου και να μάθω να περπατάω σωστά και τόσο ώστε να μην το επιβαρύνω παίρνω το βοήθημα ώστε να με συγκρατεί, να με υποστηρίζει και να με βοηθήσει αρχικά να προσαρμόσω τη ζωή μου στα νέα δεδομένα τα οποία είναι να μάθω να λειτουργώ πιο φιλικά και με καλύτερη ισορροπία με το ίδιο μου το σώμα και τον εαυτό.
Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση που ο γιατρός θα δει και ένα σπασμένο κόκκαλο, μία βαριά κάκκωση, φλεγμονή ή οτιδήποτε άλλο και τότε πάλι θα προτείνει το βοήθημα αλλά αυτή τη φορά θα χρειάζεται η δική του μεγαλύτερη συμβολή, πιθανότατα η χορήγηση φαρμάκου, κάποια επέμβαση και γενικά μία πιο παρεμβατική στρατηγική που θα αλλάξει την κατάσταση εκ  των έσω και με μικρότερη συμβολή από τον ασθενή. Και σε αυτή τη περίπτωση όμως το μπαστουνάκι θα είναι εκεί να υποστηρίξει έως ότου αναρρώσει στον μέγιστο βαθμό.
Όπως μπορείτε να καταλάβετε το μπαστούνι δεν είναι φάρμακο, δεν αλλάζει τη βιοχημεία του οργανισμού δεν προκαλεί την αλλαγή, την καθοδηγεί. Επομένως, αν κρατάμε το μπαστούνι αλλα συνεχίσουμε να πατάμε με δύναμη πάνω στο πονεμένο πόδι και να πιέζουμε τον εαυτό μας κάνοντας ακριβώς ότι και πριν μάλλον πως δεν θα βελτιωθεί η κατάσταση. Αν κρατάμε το μπαστούνι σωστά εναποθέτοντας εκεί την περισσότερη πίεση από ότι βάζουμε στο πόδι μας ώστε να μας στηρίξει αλλά ταυτόχρονα πάμε για πεζοπορία χιλιομέτρων μάλλον πως δεν θα δούμε διαφορά. Και πότε θα δούμε διαφορά δηλαδή; Μα αν πάρουμε το μπαστούνι πρόθυμοι να το χρησιμοποιήσουμε σωστά. Πρόθυμοι να κάνουμε οι ίδιοι αλλαγές με την προσδοκία ότι το μπαστούνι θα μας βοηθήσει να κάνουμε και όλα τα απαραίτητα για εμάς βήματα, πως θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πως να περπατάμε αργά αλλά σταθερά, πως θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πραγματικά τα απαραίτητα βήματα, όπως επίσης θα μας στηρίξει να προχωρήσουμε όσο πονάει το πόδι μας με το μικρότερο για εμάς και τον οργανισμό μας κόστος.
 
Αξίζει το κόπο να ξοδέψουμε χρήματα σε ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική;
Συνεχίζοντας λοιπόν το παράδειγμα με το μπαστούνι αξίζει το κόπο; Αυτό είναι μια προσωπική επιλογή. Άλλο ο ψυχίατρος και άλλο ο ψυχολόγος. Ο γιατρός αναλαμβάνει να πάει τον ασθενή από μια παθολογική κατάσταση σε μία κατάσταση όπου μπορεί να ζήσει και να λειτουργήσει. Ο ψυχολόγος θα λέγαμε έχει ένα πιο ταπεινό ρόλο, ο ψυχολόγος στέκεται δίπλα στον άνθρωπο όχι πάνω του σαν παντογνώστης, δίπλα του όμως για να τον υποστηρίξει και να βρουν τη λειτουργικότητα και το σημείο όπου μπορεί να ζήσει με καλύτερη ποιότητα. Κάποιοι το θεωρούν πλεονεξία στις μέρες μας, κάτι περιττό και ανούσιο και αλίμονο ξέρουμε ανθρώπους να ζουν ακόμα κι αν πονάει το πόδι τους, ακόμα κι αν κουτσαίνουν, προχωράνε, φτάνουν τον προορισμό τους πιθανότατα ή έστω κοντά στο προορισμό τους, με πόνο, με κουτσό, με κούραση αλλά φτάνουν, λίγες είναι οι περιπτώσεις όχι βέβαια αμελητέες,  όπου από ένα πόνο φτάνουμε στο να μην μπορούμε να πατήσουμε το πόδι μας, στην πλήρη και μέγιστη κάκωση που καταλήγει στο κρεβάτι του νοσοκομείου και τότε μαζί με φάρμακα και επεμβάσεις έρχονται και όλα τα ορθοπεδικά βοηθήματα και προσπαθούμε να κάνουμε τον άνθρωπο να ξαναπερπατήσει μέχρι το σημείο που διορθώνεται η βλάβη που έχει προκληθεί.
Ο καθένας λοιπόν πριν απευθυνθεί σε ένα ψυχολόγο πρέπει να μετρήσει τις δυνάμεις του και τις προσδοκίες του, να απευθυνθεί στον ειδικό με επίγνωση ότι κάτι πρέπει να αλλάξει στον εαυτό του, ότι πρέπει να προσπαθήσει ο ίδιος περισσότερο, αλλίμονο αν περιμέναμε από ένα μπαστούνι να μεταμορφωθεί σε ένα τρίτο δικό μας πόδι αλλά ταυτόχρονα και αυτόνομο (για να παραμείνει υγιές αλλιώς κι αυτό θα πονέσει από την κακή χρήση) που θα καλύψει την ατέλεια του προηγούμενου ποδιού μας και έτσι από μόνο του θα μας πάει στο προορισμό μας. Ένα τέτοιο πόδι δεν θα μπορούσε να φύγει ποτέ από τη ζωή μας και στον ψυχολόγο όποιος πάει, πάει για να μπορέσει να φύγει από εκεί.  
 
Έχετε δει ανθρώπους να αλλάζουν τη ζωή τους μετά από τη ψυχοθεραπεία;
Ναι. Με σιγουριά απαντάω ναι. Όσο αφορά όμως τους ενήλικες αναγνωρίζοντας όλοι τους, την αξία της υποστήριξης κανένας δεν μου είπε «εσύ με έκανες καλά, εσύ μου άλλαξες τη ζωή», γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως η δουλειά μου απέτυχε και ο άνθρωπος αυτός σύντομα θα ξαναγυρίσει σε ένα επόμενο πρόβλημα του με την προσδοκία να κάνω και πάλι τα μαγικά μου και να του αλλάξω τη ζωή. Φυσικά τέτοια δύναμη δεν έχω. Όταν ρωτάω κάποιον που ολοκλήρωσε τη διαδικασία τι τον βοήθησε μου απαντάει κάτι που αφορά την αλλαγή της σκέψης του, κάποια δεξιότητα που έμαθε αλλά κυρίως ο τρόπος που ερμηνεύει τα πράγματα, που ώς συνέπεια είχε να αλλάξει τη συμπεριφορά του και έτσι να αλλάξει την ποιότητα της ζωής του και τον τρόπο που λειτουργεί.
 
Εξαρτάται η δουλειά του ψυχολόγου από τη διαταραχή και την ηλικία του ατόμου;
Η μέθοδος υποστήριξης που θα ακολουθήσει ένας ψυχολόγος εξαρτάται από τη διαταραχή-δυσκολία του ατόμου, και γι αυτό το λόγο κάποιοι άνθρωποι ολοκληρώνουν την διαδικασία πιο σύντομα ενώ άλλοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Αναλόγως το αίτημα του ατόμου προς το ψυχολόγο σχεδιάζεται και η παρέμβαση που πάντα όμως κινείται στην ίδια βάση του επαγγέλματος. Φυσικά η δουλειά εξαρτάται από την ηλικία του ατόμου. Ένα παιδί έρχεται γιατί το φέρνουν οι γονείς του σε έναν ειδικό και πολλές φορές σε κοιτάει με μάτια απορίας και για το ποιος είσαι, και για το τι θες και τι θα κάνεις στη ζωή του. Είναι πιο δύσκολο για εκείνο να αντιληφθεί την ασφάλεια της σχέσης του με τον ψυχολόγο. Όπως και οι ενήλικες πρέπει να σε εμπιστευτούν για να σε ακούσουν, πρέπει να αναγνωρίσουν τη δυσκολία τους για να προσπαθήσουν να εφαρμόσουν τις στρατηγικές σου και να την αλλάξουν, όμως στα παιδιά ο ψυχολόγος πιθανότατα να ξεκινήσει από πολλά βήματα πιο πίσω για να μπορεί να αντιληφθεί το παιδί τι το δυσκολέυει στη ζωή του, να ξεκινήσει δηλαδή από το να του παρέχει ασφάλεια μέσα στη θεραπευτική σχέση κι αυτό ίσως χρειαστεί έξτρα χρόνο.
 
Τι επηρεάζει τη ψυχοθεραπεία; Τι μπορεί να πάει στραβά;
Η βιολογία όπως πάντα. Στο παράδειγμα με το πόδι μπορούμε να κατανοήσουμε ευκολότερα πως κάποιος οργανισμός επουλώνει πιο γρήγορα τις πληγές του, είναι πιο ανθεκτικός στο πόνο κτλ, κάποιος άλλος έχει πιο αδύναμα κόκκαλα και έτσι δυσφορεί περισσότερο, κουράζεται ευκολότερα κτλ. Το περιβάλλον, και πάλι αναλογικά με το παράδειγμά μας κάποιος άνθρωπος έχει ένα δυνατό υποστηρικτικό πλαίσιο που θα τον περιβάλλει εξίσου με κατανόηση και αγάπη όσο περπατάει με μπαστουνάκι, θα τον βοηθήσουν κουβαλόντας για εκείνον τα βαριά ψώνια από το σούπερ μάρκετ αλλά δεν θα τον αφήσουν να ακινητοποιηθεί κάνοντας το μπαστουνάκι αχρείαστο και το πονεμένο πόδι να φτάσει στο άλλο άκρο και να ατροφήσει. Στην περίπτωση των παιδιών το περιβάλλον είναι πολύ σημαντικό και καλό θα είναι οι γονείς να αναγνωρίζουν πως κάποια δυσκολία με το παιδί τους ίσως υποδηλώνει μια αλυσίδα σύνδεσης με δικές τους δυσκολίες που θα ήταν οφέλιμο να δουλευτούν και να αλλάξουν. Τέλος το ίδιο το άτομο και η θέληση του να δουλέψει στους στόχους του είναι ένας καταλυτικός παράγοντας.
 
Ποιος είναι ο ρόλος του ψυχολόγου στα παιδιά;
Ο ρόλος του ψυχολόγου στα παιδιά είναι να δημιουργήσει μια υγιής σχέση με το παιδί η οποία μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για την διαμόρφωση και την προσαρμογή των υπόλοιπων σημαντικών σχέσεων. Μέσα από αυτή τη διαδικασία ο ψυχολόγος θα καταφέρει να αποχωρήσει από τη ζωή του παιδιού και εκείνο να συνεχίσει με την καθοδήγηση της οικογένειας του. Επιπλέον οταν αναφερόμαστε σε συγκεκριμένες δυσκολίες όπως μαθησιακές δυσκολίες, φοβίες, διαταραχές ύπνου κτλ ο ρόλος του ψυχολόγου είναι και εκπαιδευτικός καθώς θα μάθει στο παιδί και στους γονείς του τις απαραίτητες δεξιότητες και στρατηγικές επίλυσης των προβλημάτων. Όλα αυτά δεν θα έχουν νόημα αν το περιβάλλον του παιδιού δεν διακατέχεται από κατανόηση, αποδοχή και υποστήριξη, κανένας ψυχολόγος δεν μπορεί να αντικαταστήσει το γονέα, δεν μπορεί να τραβήξει το παιδί από μια δύσκολη κατάσταση (δεν θα ήταν σωστό να γίνει από εκείνον, το άτομο πρέπει να μάθει να χειρίζεται τις δυσκολίες του), δεν μπορεί να διορθώσει το παιδί και να το φέρει στις προσδοκίες των γονέων, δεν μπορεί να το αλλάξει από το πραγματικό παιδί στο ιδεατό παιδί ή στο φανταστικό παιδί που προσδοκούν οι άλλοι. Μπορεί να το υποστηρίξει, να το κατανοήσει, να του δείξει τους δρόμους και τις επιλογές του, να βρίσκεται δίπλα του καθοδηγώντας το, να βελτιώσει την έκφραση και την επικοινώνία του, να ανακαλύψει μαζί με εκείνο τις δυνατότητές του. «Τα παιδιά θέλουν γονείς και όχι ψυχολόγο» είναι μια φράση που ακούω συχνά και με βρίσκει σύμφωνη, σε πολλές περιπτώσεις βέβαια όταν οι σχέσεις δεν είναι υγιείς ο ψυχολόγος χρειάζεται να έχει το χώρο και το χρόνο να δείξει στο παιδί πως μπορεί να είναι μια σωστή και ασφαλής σχέση μέσα από τη συνεργασία τους και επειτα να προχωρήσει στην αναδιαμόρφωση των σχέσεων της οικογένειας. Η ατομική δουλειά με τα παιδιά αναφέρεται στην ενδυνάμωση του παιδιού, στην ανακάλυψη του εαυτού τους, και στην υποστήριξη και τη θωράκισή τους ώστε με όλα τα εφόδια να μπορούν να συνεργαστούν καλύτερα με τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή τους.

Ποιος είναι ο χρόνος που χρειάζεται για μια παρέμβαση;
Όπως είπαμε έχει να κάνει με το άτομο και το περιβάλλον του όπως επίσης και με τα αιτήματά του! Μια δυσκολια προφανώς λύνεται πιο γρήγορα από δύο!

Τι τελικά θα κερδίσει κάποιος αν κάνει ψυχοθεραπεία;
Εναλλακτικές σκέψεις! Να βλέπεις τα πράγματα όχι μόνο με ένα τρόπο, αλλά να μπορείς να δίνεις διαφορετικές ερμηνείες έτσι ώστε να μπορείς να επιλέξεις εκείνη που θα σε βοηθήσει να φερθείς πιο λειτουργικά, πιο οφέλιμα για σένα και τους άλλους και έτσι να κερδίσεις την ικανότητα να ρυθμίζεις το συναίσθημά σου στις καταστάσεις που χρειάζεται.
 
Ας κλείσουμε με κάτι πιο χιουμοριστικό και χωρίς να αναφέρουμε καθόλου το παράδειγμα με το πονεμένο πόδι!Εκφράσεις που δεν πρέπει να πεις σε ένα ψυχολόγο:
 
-Γιατρέ μου!
Ο ψυχολόγος δεν είναι γιατρός, δεν έχει τελειώσει το τμήμα ιατρικής αλλά το τμήμα ψυχολογίας. Το επάγγελμα του γιατρού είναι ένα αξιοσέβαστο επάγγελμα όπως αυτό του αστυνομικού, του πυροσβέστη, του δασκάλου, ή ας μείνουμε στα επαγγέλματα υγείας, του φυσιοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, νοσηλευτή, φυσικά κανένα από αυτά δεν ταιριάζει με την επιλογή του ανθρώπου που αποφάσισε να γίνει ψυχολόγος. Δεν ανεβαίνει η αυτοπεποίθηση του θεραπευτή έτσι , ο σεβασμός που δείχνεις σε εκείνον ή η αξία του αν αποκαλέσεις ένα ψυχολόγο με μία ιδιότητα διαφορετική από αυτήν που επέλεξε.
-Μπορείς να με ψυχολογήσεις;
Εμμμμ τι εννοείς;;;; ποια εργασία είναι ακριβώς αυτή που υπόκειται στον όρο «ψυχολογώ». Τι σημαίνει αυτό το ρήμα; Αν σημαίνει κατανοώ, καθοδηγώ, υποστηρίζω, ναι φυσικά να δουλέψουμε μαζί γι αυτό. Αν σημαίνει πες μου τα χαρακτηριστικά μου, τι άνθρωπος είμαι και τι θα συμβεί στη ζωή μου τότε μάλλον έχουμε και πάλι μπερδευτεί. Η ψυχολογία του ανθρώπου δεν είναι κάποιο ζώδιο, είναι η κατάσταση που βρίσκεται και αφορά την ερμηνεία των συνθηκών της ζωής του, το συναίσθημα που προκαλείται από αυτή την ερμηνεία και οι συμπεριφορές στις οποίες οδηγείται. Άρα για να σε ψυχολογήσω δηλαδή να σε καταλάβω, να σε καθοδηγήσω και να σε υποστηρίξω πρέπει να μου πεις τι σε δυσκολεύει και να λάβεις υπόψιν σου όλα τα παραπάνω.
 
P.s. Το συγκεκριμένο κείμενο, είναι ένα γενικευμένο κείμενο που αναφέρεται στη φύση του επαγγέλματος, με ελεύθερη απόδοση και παραδείγματα. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αναφέρεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα και καταστάσεις. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική με λεπτές αποχρώσεις που χρειάζεται να αναλυθούν. Στόχος του κειμένου έιναι να τονιστεί το κομμάτι της συνεργασίας ανάμεσα στον ψυχολόγο και τον συμβουλευόμενο, συστατικό που ορίζει το επάγγελμά μας.